Romansa sa mga Pampublikong Espasyo Ni Galileo S. Zafra

from the 2002 YCC citations


Romansa sa mga Pampublikong Espasyo
Ni Galileo S. Zafra

Isang romantikong pelikula ang Ikaw Lamang Hanggang Ngayon. Kuwento
ito ni Katherine, isang empleado sa Manila Post Office.
Kasingrutinaryo ng kanyang trabaho ang kanyang buhay: papasok sa
trabaho, magsasalansan ng sulat, sasagot sa mga tawag sa telepono,
manananghalian sa isang bangko sa parke sa tapat ng gusali, at sa
gabi, uuwi sa bahay. Mahiyain, takot sa tao, walang tiwala sa sarili
si Katherine. Ang malungkot niyang buhay ay hindi itinatago ng
kaniyang anyo: nakasuot ng malaking salamin, mukhang matanda kung
manamit, laging tulala. Isang araw, nang manananghalian siya,
matatapon ang kaniyang pagkain. Gagamitin niya ang tinidor para
ukitin sa bangko ang mga salitang “Malungkot ang buhay ko.”

Isang makisig na golf instructor, si Ryan, ang mauupo sa bangko.
Mababasa niya ang inukit ni Katherine at susundan niya ito ng tanong
na “Bakit?” Kabaligtaran ni Katherine, exciting ang buhay ni Ryan.
Dahil sa kaniyang high profile na trabaho, marami siyang nakikilang
babae at nakakarelasyon. Subalit tulad ni Katherine, malungkot din si
Ryan. Nararamdaman niyang handa na siyang pakasal ngunit hindi pa
niya mahanap ang kanyang gustong makatuluyan.

Magtatagpo at magkakakilala ang dalawa nang minsan, isang gabing
umuulan, magkakasabay silang sumakay sa iisang taxi. Hindi nila alam
na sila ang nagpapalitan ng maiikling sulat sa bangko, ngunit simula
sa maulang gabi ng kanilang pagtatagpo, bubukal ang isang maarugang
pagmamahalan. Kahit simpleng babae si Katherine, makikita ni Ryan ang
kaniyang ganda sa labas at sa loob. Mabubuo ang tiwala sa sarili ni
Katherine dahil mayroon nang nakapansin sa gandang kanyang itinatago.

Kung tutuusin, tulad ng pangunahing tauhang babae, napakakaraniwan at
madaling hulaan ng pelikula. Pinalaki tayo sa kuwento tungkol sa
simpleng babae na mamahalin sa bandang huli ng makisig na lalaki
dahil taglay niya ang malinis na puso at dalisay na pagkatao.

Subalit hindi lamang sa naratibo masusumpungan ang kuwento ng
pelikula. Ginamit nito ang kapangyarihan ng pelikula bilang biswal na
midyum at kinasangkapan ang mga pamamaraan at estratehiya ng
sinematograpiya upang gawing pelikula ito ng mga karakter at lunan,
ng tao at espasyo. Hinuli ng masinop at mahusay na sinematograpiya
hindi lamang ang salaysay ng pag-ibig nina Katherine at Ryan, kundi
pati ang mga makasaysayan at lumilikha-ng-kasaysayang pampublikong
espasyo ng Maynila: ang episyenteng LRT na naghahatid-sundo sa mga
pasahero, ang mataong simbahan ng Quiapo, ang buhay na buhay na
eskinita ng mga pangunahing lansangan ng Maynila, ang makakapal at
matitipunong pader ng Intramuros, ang makapangyarihan at matitikas na
poste ng gusali ng Post Office, ang maalamat na tulay ng Ayala habang
binabaybay ang maalamat na Ilog Pasig, at ang romantikong Liwasang
Bonifacio (dating Plaza Lawton).

Ang mga ritwal mulang pagkakaibigan hanggang pag-iibigan nina
Katherine at Ryan ay naganap sa mga espasyong ito: ang pag-ukit ng
kalungkutan at pag-iisa sa mga bangko ng Liwasan, ang aksidental
nilang pagkikilala sa sakayan ng taxi, ang muli nilang pagtatagpo sa
harap ng simbahan ng Quiapo, ang pagdalaw ni Ryan kay Katherine sa
gusali ng Post Office, ang pagpapalalim ng kanilang relasyon,
paghihiwalay at muling pagkakasundo sa Liwasan. Sa mga situwasyong
ito, ang pampublikong espasyo ay hindi lamang mga lugar na tinatayuan
o nilalakaran, kundi mga lunan kung saan ang mga tao ay pinagtatagpo
at ang mga ugnayan ay binubuo.

Ipinakikita ng pelikula na ang mga pampublikong espasyo ay mga bukas
na lugar na may buhay at may kasaysayan na hindi hiwalay sa buhay at
kasaysaysan ng mga taong dito ay dumaraan at nananahan. Isang ironiya
na ang pelikulang isinadula sa Maynila ay maaaring magsilbi kapwa
bilang pagkilala, gayundin, ng pagtuligsa sa pamahalaang lokal na
puspusang nagpapatupad ng mga infraestrukturang proyekto sa ngalan ng
kaunlaran. Ginawa at ipinalabas ang pelikula sa panahong
nagbabagong-bihis ang lungsod ng Maynila para sa kampanya ng
kasalukuyang pamunuan ng lungsod na buhaying muli ang dating
kadakilaan ng Maynila. Ang pelikula sa gayon ay parangal, kundi man,
propaganda pa nga, sa ganitong kampanya. Ngunit sa kabilang banda,
nagtatanong at nanghahamon din ito. Ilang buwan bago ang pelikula,
kinuwestiyon ng mga art conservationist ang proyekto para sa urban
renewal ng pamahalaang lungsod. Tinutulan nila ang pagwasak sa isang
makasaysayang landmark sa Taft Avenue, ang Jai Alai Building, na
pagtatayuan ng Hall of Justice ng Maynila. Ang gusali na itinayo
noong dekada 1930 ay saksi sa maraming mahahalagang pagtitipon lalo
ng mayayamang pamilya at siyang natitirang art deco building sa bansa
kundi man sa buong Asya. Ang pelikulang nagsasadula ng pagbubuo ng
personal na kasaysayan sa pampublikong espasyo, kung gayon, ay
paalaala rin na may panlipunang kasaysayang binubuo sa at binubuo ng
mga pampublikong espasyo.

Sa pagtatapos ng pelikula, magtatagpong muli sina Katherine at Ryan
na pansamantalang pinaglayo ng pagdududa sa sarili at pag-aagam-agam
sa hinaharap ng kanilang relasyon. Nalutas sa pelikula ang mga
kontradiksiyon ng mga personal na ugnayan. Ngunit ang mismong
pelikula ring ito ang nagtatampok ng di natatapos na mga tunggalian
ng mga may magkakaibang interes sa lipunan, ng usapin ng modernidad
at ng mga pinangangalagaang espasyo ng ating buhay.